روستای دشه ، پاوه (کرمانشاه)
تپه تله دشه در شهرستان پاوه، بخش مرکزی، روستای دشه و در شمال غربی استان کرمانشاه واقع شده این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۴۷۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
روستای دشه با شهر پاوه ده کیلومتر فاصله دارد. جمعیت این روستا بیش از ۲۰۰۰ هزار نفر برآورد شده‌است. جنگل تَپه‌دول مشرف بر این روستا است و از قله بَروژ چشم‌انداز سرسبزی بر این روستا نمایان است.
روستای دشه کرمانشاه
آب آشامیدنی آن از چشمهٔ سَرتاویران تامین می‌شود. تعدادی از اهالی دامدار وعدهای بسیار کم باغدار می‌باشندو گروهی نیز در شغلهای دولتی شاغل وبقیه کارهای مناسب با فصل و زمان خاص را انجام می‌دهند مانند سقزچینی گردو شکنی توت فروشی پرورش مقطعی دام (چوب داری) جمعیت آن بالغ بر۱۸۰۰ نفر در تابستان ۱۳۸۶ برآورد شده است. روشتای دشه دارای مردمی با فرهنگ و از لحاظ علمی دارای افراد با سواد است که می‌توان به دانشجویان در حال تحصیل توجه کرد که در سال جاری ۸۶ نزدیک ۴۵ نفر قبولی بود و می‌توان به آقای اله یاری که در کنکور ریاضی در سال ۸۶ که دارای رتبه ۹ بود اشاره کرد.
روستای دشه کرمانشاه
اماعلت نام گذاری این روستا، نام این روستارا می توان ازریشهٔ آن یعنی دژه به معنی قلعه است برگرفت زیرا دراین روستا، قلعه هایی وجود دارد که شاید مهمترین آنها، قلعهٔ پاسکَه(همان پاسگاه) واقع درخاور (شرق) روستا باشد که در بالای ان قلعه یک فرورفتگی که شبیه به حوض است وجود دارد که قدمت تاریخی دارد. قلهٔ بَروژ قله ای است از مرتفع‌ترین مناطق روستا که بر روستا اشراف دارد.
کوهپایهٔ آن به سه قسمت تقسیم می‌شود: که در یک قسمت آن روستا و در قسمت دیگر آن منطقهٔ ییلاقی کْرِنْ و در قسمت دیگر آن نیز دَرَتفی _که یکی از جازبه‌های دیدنی روستاست_ قرار دارند. و از دیدنی‌های دیگر روستا می توان به منطقهٔ ییلاقی هیلاوو اشاره کرد که جدیداً به دلیل کشیدن جاده به آنجا باعث جذب گردشگر به آنجا شده است، همچنین به دلیل وجود چشمهٔ جوشان و هوای مطبوع قبلاً ییلاقی مناسب برای دامداران روستا بود که در اواخر فصل بهار و فصل تابستان به آنجا کوچ می کردند و از مراتع و چراگاه‌های مناسب آنجا برای چرای دامهایشان بهره می‌جستند. از جاهای زیبای دیگر روستا می توان به تَپه‌دول اشاره کرد که واقع در روبروی روستا، است. واما از مکانهای ممتاز این روستا می توان به قهوه خانهٔ سنتی هانه‌کوان اشاره کرد. این مکان در جنب چشمه‌ای است از بزرگترین چشمه‌های منطقهٔ اورامان، این مکان هر ساله شاهد گردشگران زیادی از سراسر ایران و حتی خارج از کشور است.
روستای دشه کرمانشاه
در حال حاضر نیز پروژه انتقال آب این چشمه برای تامین آب شرب ساکنین شهر پاوه در حال اجرا است. از نظر آموزشی در این روستا یک دبستان و یک مدرسه راهنمایی وجود دارد که در حدود ۶ تا ۷ سال است که مکان آن به جای جدید انتقال یافته است، همچنین با پیگیری‌های کارکنان مدرسه راهنمایی توانسته اند که سال اول دبیرستان را نیز در این مدرسه تحت پوشش خود قرار دهند. تا حدود ۱۰ سال پیش اکثر مردم روستا دامدار بوده اند ولی هم اکنون افراد معدودی در روستا مشغول به این کار هستند، در آمد مردم روستا بیشتر مربوط به شغلهای آزاد و شغلهای فصلی مانند خرید و فروش خشکباری همچون گرد و توت و …، سقزچینی و … مشغول هستند، برخی از اهالی زنبوردار و برخی دیگر نیز باغدارند و تعدادی از اهالی هم به شغلهای دولتی مشغول‌اند . آب شرب مردم روستا از آب چشمهٔ سَرتاویران تهیه می‌شود که در مرکز روستا واقع شده است. از چشمه‌های دیگر روستا می توان به چشمه‌های هانه‌کوان، سیاسه‌ر، هه‌والیس، دَرَتْفی، هیلاوو، هانه‌گل و …” اشاره کرد. از محصولات روستا می توان به گردو، توت، و انار اشاره کرد.
